Oktober 2017 ging de hashtag MeToo viraal. Hier werden een aantal gebeurtenissen genoemd van seksueel overschrijdend gedrag en intimidatie op de werkvloer. Nu, bijna een jaar na de #MeToo discussie is de storm langzaam een beetje gaan liggen.
Een soortgelijk onderwerp dat we veel voorbij zien komen is pesten op het werk. Hierbij is het vaak lastig objectief te bepalen is wanneer iets als pesten aangemerkt kan worden. Soms heeft degene die een grap of opmerking maakt, niet door dat de ander dit als pesten of als intimiderend ervaart.
Volgens het Arboportaal zegt meer dan een half miljoen mensen wel eens gepest te worden op het werk, waarvan honderdduizend zelfs op structurele basis. Het gaat dan om minimaal een keer per week, gedurende zeker een halfjaar. Dat zijn flinke aantallen dus! Wat zegt de wet over pesten en intimidatie op de werkvloer?
Wat zegt de Arbowet eigenlijk over intimidatie op de werkvloer?
In de Arbowet zijn pesten en intimidatie, net als bijvoorbeeld agressie en hoge werkdruk, aangemerkt als psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
Intimidatie kan worden veroorzaakt door mensen binnen de organisatie, maar ook door externen. Een werkgever is verplicht zorg te dragen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Zij moeten dus een beleid voeren dat er op is gericht, deze vorm van arbeidsbelasting te voorkomen en/of te beperken.
Indien medewerkers blootgesteld kunnen worden aan psychosociale arbeidsbelasting (PSA), moeten de risico’s ten aanzien van PSA opgenomen worden in de wettelijk verplichte RI&E. In het Plan van Aanpak van de RI&E moeten de maatregelen ter voorkoming van intimidatie opgenomen worden.
Andere wetgeving
Het Burgerlijk Wetboek benoemt de zorgplicht van een werkgever voor een veilige werkomgeving. Daarbij heeft hij de verplichting om een werknemer schadeloos te stellen en om het werk zodanig aan te passen dat hiervan geen (verdere) schade valt te verwachten.
Als een werknemer gepest of geïntimideerd wordt op grond van zijn godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele geaardheid of burgerlijke staat, dan wordt hij ook beschermd door de Algemene wet gelijke behandeling. Werknemers kunnen in dit geval ook een klacht indienen bij het College voor de Rechten van de Mens.
Is er naast pesten/intimidatie sprake van fysiek geweld? Dan valt het ook onder het Wetboek van Strafrecht, want dit is een strafbaar feit. In bepaalde gevallen kan het noodzakelijk zijn om hiervan aangifte te doen.
De gevolgen van intimidatie op de werkvloer
Pesten kan voor de gepeste leiden tot een slechter zelfbeeld. Naast psychische klachten kan pesten/intimidatie ook leiden tot lichamelijke klachten. Het kan leiden tot irritatie, hart- en vaatziekten, maag- en darmklachten, hartkloppingen en slaapstoornissen. Bij een langere ‘pestperiode’ kan het zelfs leiden tot Posttraumatische-stressstoornis (PTSS). Symptomen zijn nachtmerries, concentratieverlies, geheugenverlies en vermijdingsgedrag.
In extreme gevallen kan pesten leiden tot zelfdoding. Het Arboportaal meldt dat naar schatting één op de tien zelfmoorden het gevolg is van pesten.
Deze gevolgen van pesten hebben ook invloed op de organisatie. Werknemers die gepest worden hebben vaak minder plezier aan hun werk. Hierdoor presteren ze minder. Ook is de kans op ongevallen op de werkvloer groter. Gepeste werknemers melden zich drie keer vaker ziek dan hun collega’s. Dit leidt naar schatting tot ruim vier miljoen extra verzuimdagen per jaar.
Het is belangrijk op te merken dat pesten ook gevolgen kan hebben voor omstanders. De werksfeer leidt er namelijk onder. Het is gebleken dat ook getuigen van pestgedrag psychische klachten kunnen ontwikkelen en dat ze zich vaker ziek melden. Het personeelsverloop ligt in een bedrijf waar gepest wordt vele malen hoger dan in een bedrijf waar dat niet gebeurt.
Wat kan ik, als Veiligheidskundige doen?
Ongewenste omgangsvormen kunnen zich binnen iedere organisatie voordoen. Maar hoe voorkom je dit gedrag? Werknemers, werkgevers, maar ook Veiligheidskundigen kunnen maatregelen treffen om pesten op het werk zo veel mogelijk tegen te gaan. Wat zijn deze maatregelen?
- Laat duidelijk weten dat pesten en intimidatie ongewenst is en niet geaccepteerd wordt. Het is bewezen dat duidelijkheid en een zero tolerance beleid preventief werken. Hiervoor kan een beleid/gedragscode opgesteld worden. Dit schept duidelijkheid over welk gedrag onacceptabel is. Het is goed om hier ook in op te nemen hoe er wordt toegezien op naleving en eventuele sancties te benoemen.
- Maak de gedragscode zichtbaar binnen de organisatie, dit kan door middel van een informatiebijeenkomst, het intranet, een interne mailing of bijvoorbeeld flyers.
- Zorg dat werknemers met een leidinggevende of vertrouwenspersoon kunnen spreken, wanneer ze ergens mee zitten.
- Heb je opgemerkt dat er gepest wordt binnen de organisatie? Grijp dan in. Zorg dat je in gesprek gaat met zowel de pester(s) als de gepeste en volg het eerder afgesproken beleid (ook op het gebied van sancties). Managers en leidinggevenden kunnen getraind worden om pestgedrag te herkennen.
- Het belangrijkste is natuurlijk om het goede voorbeeld te geven. Leidinggevenden moeten de norm uitdragen. Want goed voorbeeld, doet goed volgen.
Pesten en intimidatie kunnen grote gevolgen hebben op zowel de organisatie als de gepeste. Een organisatie valt of staat met het welzijn van de medewerkers. Dit maakt dat dit onderwerp zeker thuis hoort op de agenda van de Veiligheidskundige en Arbeidshygiënist.
