Blog WZDTHZ: Gevoel bij getallen

Prosper de Bever

Prosper de Bever maakte bij zijn eerste baan het programma van eisen voor wat toen de meest duurzame school van Nederland moest worden, en heeft vervolgens in verschillende rollen met duurzaamheid te maken gehad. Als architect, als ontwikkelaar voor een corporatie, als aannemer van de bouw van passiefhuizen en de laatste jaren als zelfstandig adviseur. In de vooropleiding EPA-W, duurzaamheidstraining, EPA-W en maatwerkadvies brengt hij zijn opgedane kennis met enthousiasme over. Afhankelijk van de interesses en vragen van de cursisten kan daarbij wel eens een duurzaam zijpaadje worden ingeslagen en ontstaan levendige discussies. Ook hij heeft voor Kader een blog geschreven.

Gevoel bij getallen

Veruit de meeste Energie-Indexen worden nog steeds gemaakt voor corporatiewoningen. Het streven van de corporaties was daarbij om van al hun woningen een gemiddeld label B in 2020 te behalen. Het is inmiddels wel duidelijk dat dat streven lang niet door alle corporaties gehaald zal worden, maar wat betekent dat nu eigenlijk? Wat houdt een label B in, of A? En wat is nu die Energie-Index van 1?

Energie-index en de gecertificeerde adviseur

Een Energie-Index mag alleen opgesteld worden door een gecertificeerde energieadviseur (EPA-W, BRL9500-01). Een energieadviseur komt langs en neemt ongeveer 150 kenmerken van de woning op. Dit betekent in de praktijk dat de energieadviseur de afmetingen van de woning in detail opmeet, noteert wat de isolatiekwaliteit is en in kaart brengt welke installaties aanwezig zijn. Op basis van deze uitgebreide opname berekent hij vervolgens het Energie-Index-getal (geen letter).

De relatie tot het energiegebruik van de woning

De Energie-Index is het energiegebruik van een woning, gedeeld door het energiegebruik van een (gelabelde) referentiewoning, maal een correctiefactor. Dit betekent dus dat een bepaald energiegebruik tot verschillende Indexen kan leiden, afhankelijk van het energiegebruik van de referentiewoning. Een woning van 200 m2 GBO die 1.000 m3 gas verbruikt, zal een beter label krijgen dan een woning van 100 m2 met hetzelfde gasverbruik. Maar ook een hoekwoning met een verbruik van 1.000 m3 gas, zal bij hetzelfde GBO een beter label krijgen dan een tussenwoning met dat verbruik. Andersom zal een woning met label A op het einde van een rijtje, meer energie gebruiken dan een tussenwoning met hetzelfde label. Met de komst van BENG wordt het werkelijke energiegebruik van een woning een stuk inzichtelijker: het (berekende) energiegebruik wordt gedeeld door het gebruiksoppervlakte van de woning. Uitgedrukt in kWh/m2 per jaar.

Hoe zit het bij nieuwbouw

De norm voor nieuwbouw wordt 55 kWh/m2 per jaar (voor appartementen 65 kWh/m2 per jaar en er zijn natuurlijk een aantal uitzonderingen hierop), waarvan dan minimaal de helft hernieuwbaar moet worden opgewekt. Voor een rijtjeswoning van 110 m2 is dit dus 6.050 kWh/jaar.
Een kubieke meter gas heeft een energie-inhoud van 9,7 kWh, zodat 6.050 kWh overeenkomt met 625 m3 gas. Dat zelfs een HR107 ketel niet al deze energie eruit weet te halen, laten we maar even buiten beschouwing.

Een voorbeeld

Terug naar de huidige labels. Als voorbeeld nemen we een tussenwoning van 1979 met een GBO van 108 m2. Er zit 4 cm isolatie in de spouw en in het dak, natuurlijke ventilatie en in de loop der jaren is overal dubbel glas en een HR100 ketel geplaatst . Het label van deze woning is C (EI = 1,48), en voor verwarming en tapwater is het (berekende) gasverbruik 2.185 m3 (21.200 kWh).

Voor een label B mag de EI maximaal 1,4 bedragen, wat overeen zou komen met een gasverbruik van 2.055 m3 (19.930 kWh). Met een goede HR107 (lees: een goede kwaliteitsverklaring) wordt dit eenvoudig gehaald. Maar van label B naar energieneutraal is nog een enorme stap.

Verscherpte isolatiewaarden

De referentiewoning voor het bepalen van de Energie-Index heeft een EI van 1. Gebruik je meer energie dan de referentiewoning, dan is je Index groter dan 1, gebruik je minder, dan wordt de Index kleiner dan 1. Een EI van 1 zou ongeveer overeen komen met een gasverbruik van 1.400 m3 (13.900 kWh). Probleem is echter dat met Rc-waarden van 4,5 voor de gevel, 6,5 voor het dak en 3,5 voor de vloer (nieuwbouweisen) je nog niet verder komt dan een EI van 1,08. Weliswaar een ruime A, maar terug (of vooruit?) rekenend naar BENG, niet minder dan 130 kWh/m2 per jaar.

Bepalende factor: de luchtdichtheid van de woning

Een belangrijke reden voor het moeilijk verder naar beneden krijgen van de Index, is de luchtdichtheid van de woning. Warmte wordt overgedragen door geleiding, door straling en door convectie. Convectie is warmteoverdracht door een ‘stromend medium’ bv. water of lucht. Bij een CV is dit gewenst, warm water wordt getransporteerd van de ketel naar de radiatoren, maar wanneer warme lucht uit een woning ontsnapt, gaat deze energie verloren. Hoe beter een woning luchtdicht is, hoe minder warmteverlies er optreedt. De luchtdichtheid wordt uitgedrukt in de zogenaamde Qv,10-waarde die in de berekeningsmethodiek van de Energie-Index in grote mate wordt bepaald door het bouw- of renovatiejaar. Voor de Qv,10 waarde van een rijwoning uit 1979 wordt uitgegaan van 1,9 tot 2,8  dm3/s.m2. Na 2010 wordt uitgegaan van een Qv,10-waarde van minder dan 0,7. Voor nieuwbouwwoningen wordt uitgegaan van een waarde van 0,4 tot 0,6 en voor zeer energiezuinige woningen wordt zelfs 0,15 aangehouden. Wanneer we voor de voorbeeldwoning een luchtdichtheid van 0,7 aanhouden, daalt de Energie-Index naar 0,89. Het gasverbruik bedraagt dan nog steeds 1.250 m3 (12.150 kWh) en wat BENG betreft zit de woning op ongeveer 2x de nieuwbouwnorm. Dus wat nu?

Mogelijke oplossingen

De meest voor de hand liggende oplossingen zijn het slimmer produceren van de benodigde warmte, bijv. door het toepassen van een warmtepomp of zonneboiler, of het opwekken van energie door bijv. zonnepanelen. Bij een warmtepomp hebben we te maken met rendementen van 3 tot 5. Dit betekent dat 1 eenheid energie 3 tot 5 eenheden warmte levert. Die 2 tot 4 extra eenheden worden aan de lucht of de grond onttrokken. Daarmee zou de benodigde energie van 12.150 kWh naar 4.050 tot 2.450 kWh dalen. En wordt de BENG nieuwbouweis zomaar gehaald.

Er is nog veel te ontwikkelen

Uitgaande van zonnepanelen op het zuiden, kan een paneel van 1,65 m2 ongeveer 250 kWh per jaar leveren. Met 10 panelen en een goede warmtepomp krijgen we  de voorbeeldwoning dus energieneutraal. Maar zonder warmtepomp is het dak te klein om alle benodigde zonnepanelen op kwijt te kunnen. Gelukkig duurt het nog even voor het 2050 is.

Actueel

Onze nieuwste artikelen

28/03/2024

Examen Energieprestatie aangepast!

Lees verder
27/03/2024

Opleiders belangrijke rol bij aanjagen nieuwe technologieën energielabel

Lees verder
27/03/2024

Kader aanwezig op Vakbeurs Energie met CSRD expertise

Lees verder
Stel een vraag

Contact

Velden met een * zijn verplicht