Het is 2 december 2010 wanneer Sepp Blatter de envelop opent waarop Qatar wordt aangewezen als organisator van het WK voetbal in 2022. Daarmee werd volgens voetbalverslaggever Arno Vermeulen ‘2 december 2010 de dag dat het voetbal haar laatste waardigheid verloor’.
Hoe heeft de keuze op Qatar kunnen vallen?
De grote vraag die rijst: hoe is het toch mogelijk dat één van de grootste sportevenementen ter wereld in handen is gevallen van een land als Qatar? Toendertijd werd de toekenning nog gedaan door de FIFA-bestuurders en mocht het 22-koppige comité stemmen op één van de genomineerden. De kanshebbers op de organisatie van het WK 2022 waren: Australië, Japan, Zuid-Korea, de Verenigde Staten en uiteraard Qatar. Na langdurig FBI-onderzoek werd vastgesteld dat de ex-voorzitter van de Braziliaanse voetbalbond, Ricardo Teixeira en Nicolas Leoz, de voormalig voorzitter van de Zuid-Amerikaanse bond een niet nader genoemd bedrag ontvingen om op Qatar te stemmen als WK-gastland van 2022. De sterke vermoedens dat het WK voetbal 2022 middels corruptie aan Qatar is toegekend werden hiermee bevestigd.
Mensenrechten en arbeidsomstandigheden
Het WK voetbal draait allang niet meer puur en alleen om ‘The Beautiful Game’. Wereldwijd kijken er meer dan 3 miljard mensen naar dit sportevenement. Politieke en maatschappelijke belangen staan tijdens dergelijke toernooien steeds meer op de voorgrond. “Een land als Qatar probeert tijdens het WK haar belabberde imago te verbeteren. Als we voorbij de ronkende PR-machine kijken, zien we een grote hoeveelheid ‘onverklaarbaar’ aangemerkte sterfgevallen en arbeidsmigranten die worden uitgebuit”. (Amnesty International, 2020)
Sinds de toekenning van het WK aan Qatar is het mensenrechtenbeleid van de FIFA grondig op de schop gegaan. De rechten van werknemers, spelers, journalisten, fans en alle andere betrokkenen worden hierdoor veel beter beschermd. Echter, bij het nieuwe mensenrechtenbeleid kunnen de nodige vraagtekens gezet worden. De FIFA heeft in Qatar nagelaten wettelijke veranderingen te eisen, dit terwijl haar eigen statuten dit als voorwaarde stellen. Op zijn zachtst gezegd mag dit onevenwichtig genoemd worden.
Het Kafala-systeem
Aan de basis van de meeste misstanden waar de arbeiders in Qatar mee te maken krijgen ligt het Kafala-systeem. Bij aankomst in Qatar krijgen de arbeidsmigranten te maken met de zogenaamde Kafeel. De Kafeel zorgt dat de arbeiders het land in mogen en de juiste vergunningen hebben. De paspoorten van de migranten worden ingenomen en dat betekent dus dat werknemers uit andere landen pas kunnen vertrekken wanneer hun werkgever dat toestaat. Hiermee hielden de werkgevers altijd de controle over de arbeidsmigranten. Lonen werden vaker niet uitbetaald dan wel en de werknemers konden door het Kafala-systeem geen kant op. Soms werden arbeiders zelfs een jaar lang niet betaald. Na grote ophef over deze mensonterende situaties beloofden de Qatarese machthebbers verbetering, het Kafala-systeem werd afgeschaft. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International reageerde cynisch op deze afschaffing. Met het rapport ‘New Name, Old System’ stelde Amnesty dat de nieuwe wetten feitelijk helemaal niets veranderden aan de uitbuiting van alle arbeidsmigranten.
Dodelijke hitte
Het WK voetbal wordt traditiegetrouw in de zomer gespeeld, na afloop van het reguliere seizoen. Wegens de extreem hete zomers is dit in Qatar niet mogelijk. De temperatuur in Qatar kan in de zomermaanden namelijk oplopen tot ruim 45 graden Celsius. Waar de spelers dus gespaard worden en niet in de extreme hitte hoeven te sporten, geldt dit niet voor de arbeidsmigranten. De bouw van de stadions, infrastructuur, hotels en nog veel meer ging het hele jaar door. Dat betekent dat de werknemers in ruim 40 graden zware werkzaamheden uitvoerden. In Nederland geldt de volgende algemene regel om te bepalen of de temperatuur niet te warm is voor bepaalde werkzaamheden die worden verricht: voor lichamelijk zeer inspannend werk geldt er een maximum van 25 graden Celsius.
Qatar geeft onvoldoende gegevens vrij over sterfgevallen van arbeiders om kraakheldere conclusies te trekken. Over de periode 2010-2019 registreerden de autoriteiten 15.021 niet-Qatarese sterfgevallen voor alle leeftijden, beroepen en oorzaken. Volgens The Guardian zouden er tussen 2010 en 2020 in Qatar alleen al meer dan 6.751 sterfgevallen zijn geweest van mensen uit slechts vijf Zuid-Aziatische landen. Bijna 70 procent hiervan werd toegeschreven aan onverklaarbare oorzaken.
Mosterd na de maaltijd
In 2021 voerde Qatar verschillende maatregelen in voor betere arbeidsomstandigheden. zoals een verbod om tijdens de warmste maanden van het jaar buiten te werken. Tien jaar na het toekennen van de organisatierechten van het WK waren veel van de bouwwerkzaamheden nagenoeg voltooid.
Op 20 november start het WK in de Qatarese stad Al Khawr. Er kijken over een aantal weken miljarden mensen naar een gemaakte werkelijkheid. Hotels, infrastructuur, stadions en zelfs volledige steden die speciaal gebouwd zijn voor het WK voetbal 2022. Gebouwen die na afloop hoogstwaarschijnlijk in de vergetelheid raken. Voor veel arbeidsmigranten komt het WK te laat. Een project waar zij zelf aan meegewerkt hebben en nooit zullen meemaken.
Bronnen:
