‘Cultuurverandering is een top-downproces’ Je hoort het zo vaak, maar klopt dat wel? Een prima uitgangspunt, denk je in eerste instantie. Vooral als je bedenkt dat managers en leidinggevenden het beleid opstellen en een voorbeeldfunctie bekleden.
Toch is het belangrijk om cultuurverandering ook te zien als een bottom-up proces. Dr. Frank Guldenmund en prof. Dr. Andrew Hale (Technische Universiteit Delft) schreven hier eerder over: ‘Aan veiligheidscultuur en veiligheidsklimaat werken, betekent een dialoog starten op en tussen verschillende niveaus en deze levendig houden. Dit is een georkestreerde inspanning die gesteund wordt door het (top) management en gestuurd wordt door een sensemaking kern team.’
Een sterke veiligheidscultuur kan alleen gehaald worden, wanneer er aangestuurd wordt op veiligheidsgedrag. Hierbij is het van belang dat in iedere laag van de organisatie bewustwording plaatsvindt. De organisatie moet een gedeelde overtuiging hebben dat veiligheid belangrijk is. Lees ook: Medewerkers overtuigen van het belang van veiligheid, hoe doe je dat?
Cultuurverandering werkt pas als het naast top-down ook bottom-up toegepast wordt. Een leidinggevende moet bereid zijn om in ieder geval in eerste instantie procedures ter discussie te stellen, tot vastgesteld is of het onder de omstandigheden de juiste is. Oplossingen vanuit de organisatie (werkvloer) worden vaak zelfs beter geaccepteerd, dan oplossingen vanuit het (top)management. Het is belangrijk om een brug te slaan tussen het management en de werkvloer. Steeds meer organisaties kiezen ervoor om naast een Hoger- of Middelbaar Veiligheidskundige, een (of meerdere) Basis Veiligheidskundige(n) op te leiden. Zij kunnen de aandacht van de top (top-down cultuurverandering) vertalen naar de mensen op de werkvloer.
Pieter Bindt, Buitengewoon Raadslid Onderzoeksraad voor Veiligheid, zegt tegen Cobouw dat veiligheid alleen verbetert als je die niet alleen top-down, maar zeker in de bouw ook bottom-up aanpakt. Dit zegt hij naar aanleiding van cijfers over het aantal (dodelijke) ongevallen in de bouwbranche.
Terugkomend op de vraag: ‘Is cultuurverandering een top-downproces?’. Veranderingen zullen zowel top-down als bottom-up aangepakt moeten worden.
